فراز و نشیب ربع قرن گردشگری در لوت

به گزارش پایگاه خبری ایتونا، به نیمه دوم دی ماه ۱۴۰۳ رسیده‌ایم؛ زمستان و زمان مناسب برای سفر به بیابان لوت و دیدن جاذبه‌های بی‌نظیر آن. اما بگذارید قدری به عقب برگردیم به جمعه ۲۴ دی ماه ۱۳۷۸، روزی که صدها دانش‌آموز در ورودی شهداد با شاخه‌های گل نرگس به استقبال مهمانان همایش ملی شناخت بیابان لوت آمدند.

آغاز گردشگری در لوت

شروع به کار گردشگری در لوت در آن روز، استاد پرویز کردوانی از لوت و مطالعاتی که باعث کشف محوطه باستانی شهداد شد، گفت. لوت تا آن تاریخ این همه مهمان به خود ندیده بود؛ درهای بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان به روی گردشگران باز شد و چشم‌ها مبهوت تماشای کلوت‌ها، رودشور و گندم‌بریان شدند. ماه‌ها گذشت و لوت کم کم از مکانی دور به مکانی نزدیک تبدیل شد. با بهره‌برداری از جاده شهداد به نهبندان، حضور گردشگران افزایش یافت.

تحول در زیرساخت‌های گردشگری با ثبت جهانی بیابان لوت در تیرماه ۹۵ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، علاوه بر حضور بیشتر مسافران خارجی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری شتاب گرفت. شرکت هواپیمایی ماهان اقدام به ساخت اکوکمپ گردشگری در روستای ملک آباد کرد. روستاها و شهر شهداد چهره‌ای متفاوت به خود گرفتند و کسب و کارهای جدیدی راه افتاد. قرار داشتن روستای مصفای سیرچ-زادگاه هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده شهیر ایرانی- با سروی کهن، ارتفاعات برفگیر جفتان، باغات زیبای مرکبات و نخلستان‌های اندوهجرد، چشمه های آب‌گرم، تنوع آب و هوایی، دست‌بافته های حصیری و احداث بومگردی های جدید، هتل و مراکز اقامتی و رفاهی، شهداد را به دروازه اصلی ورود گردشگران به عرصه بیابان لوت تبدیل کرد.

چالش‌ها و نیازهای گردشگری لوت

کمبود زیرساخت‌های شهری با وجود حضور گردشگران زیاد، هنوز زیرساخت‌های شهری شهداد و امکانات مورد نیاز گردشگران به اندازه کافی فراهم نیست. گردشگری بیابان لوت نیازمند ساماندهی، تدوین و اجرای طرح‌های جامع، آموزش جوامع محلی و حفاظت بیشتر از جاذبه‌های بیابان لوت است. ربع قرن از گردشگرپذیر شدن لوت می گذرد. حضور گردشگران بویژه در روزهای تعطیل در شهداد و لوت بسیار زیاد است. البته هنوز زیرساخت های شهری شهداد و امکانات مورد نیاز گردشگران به اندازه کافی فراهم نیست و گردشگری بیابان لوت به ساماندهی، تدوین و اجرای طرح کامل و جامع، آموزش جوامع محلی و وارد کردن آنها و مناطق همجوار در چرخه گردشگری لوت، حفاظت بیشتر از جاذبه های بیابان لوت و جلوگیری از آسیب و تخریب نیاز دارد.

نگرانی‌های زیست محیطی طبق شواهد میدانی و نحوه رفتار برخی گردشگران و خودروهایشان، اگر شرایط به همین منوال ادامه یابد، بیابان لوت با آسیب‌های جدی مواجه می‌شود. رعایت الزامات و مقررات ثبت جهانی ضروری است و باید از تخریب جاذبه‌های منحصربه‌فرد جلوگیری کرد. طبق شواهد میدانی و نحوه رفتار برخی گردشگران و خودروهایشان اگر شرایط به همین منوال ادامه یابد بیابان لوت با آسیب های جدی مواجه می شود.

اقدامات و طرح‌های آتی

افزایش تعداد بومگردی‌ها و اقامتگاه‌ها هر سال بر تعداد بومگردی ها و مراکر اقامتی افزوده می شود و اکنون به حدود ۵۰ مورد رسیده است که حکایت از رونق گردشگری لوت دارد. شرکت هواپیمایی ماهان نیز اجرای طرح تازه‌ای را در بیابان لوت آغاز کرده اما اطلاعات کافی درباره این طرح هنوز منتشر نشده است. به دلیل ثبت جهانی بیابان لوت، رعایت الزامات و مقررات ثبت جهانی ضروری است. از این‌رو در هفته های اخیر نگرانی هایی از سوی پژوهشگران، فعالان گردشگری، علاقه مندان و دغدغه مندان حوزه محیط زیست و بیابان لوت، جامعه محلی و برخی صاحب‌نظران مطرح شد.

طرح‌های جدید گردشگری ماهان شرکت هواپیمایی ماهان نیز اجرای طرح تازه‌ای را در بیابان لوت آغاز کرده است. این طرح پس از طرح در شورای فنی استان برای بررسی و تصویب نهایی به وزارت میراث فرهنگی ارسال شده است. اطلاع‌رسانی دقیق درباره ابعاد طرح و نحوه نظارت بر اجرای آن از سوی شرکت ماهان و میراث فرهنگی استان کرمان ضروری است.

توسعه پایدار و همکاری منطقه‌ای بیابان لوت، سرمایه‌ای ارزشمند و گنج گرانبهایی است که همه ما وظیفه داریم از آن مراقبت کنیم. حفاظت و اجرای طرح‌های گردشگری مطابق با قوانین و مقررات می‌تواند به توانمندی جوامع محلی و ارتقای صنعت گردشگری استان و کشور منجر شود. همچنین، بیابان لوت می‌تواند بستری برای همکاری‌های همسایگان گرداگرد لوت و توسعه پایدار آنها باشد.

تحلیل سازنده و انتقادی

توجه به نقد و ارزیابی گذشته نقد و ارزیابی فعالیت‌های سه دهه اخیر در حوزه گردشگری لوت می‌تواند پیمودن مسیر آینده را با موفقیت‌ها و حفاظت بیشتر بیابان لوت همراه کند. توجه متوازن به مناطق همجوار لوت و معرفی داشته‌های فرهنگی و میراثی در کنار جاذبه‌های طبیعی نیز باید مورد توجه فعالان و مسئولان قرار گیرد. در این خصوص مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمان ۱۸ دی به ایرنا گفته است: طرح گردشگری هواپیمایی ماهان‌ در پهنه‌ بیابان لوت پس از طرح در شورای فنی استان برای بررسی و تصویب نهایی به وزارت میراث فرهنگی ارسال شد. این اقدام نشانه اطمینان‌بخشی برای دغدغه‌مندان بیابان لوت است. امید می‌رود اطلاع رسانی لازم درباره ابعاد طرح گردشگری ماهان در بیابان لوت و نحوه نظارت بر اجرای آن همراه با پاسخگویی شفاف و مستند از طریق رسانه ها از سوی شرکت ماهان و میراث فرهنگی استان کرمان انجام شود. بیابان لوت، سرمایه‌ای ارزشمند و گنج گرانبهایی است که همه ما وظیفه داریم از آن مراقبت کنیم. این جاذبه بی‌نظیر و ثروت عظیم می‌تواند با حفاظت و اجرای طرح های گردشگری مطابق با قوانین و مقررات در راستای توسعه پایدار با ملاحظات قانونی، اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی،اقتصادی، امنیتی و... ضمن مشارکت‌بخشی به جوامع محلی، به توانمندی آنها و ارتقای صنعت گردشگری استان و کشور نیز منجر شود.