سامان، ایران (ایتونا) – پروژه مرمت پل تاریخی زمانخان در شهرستان سامان، استان چهارمحال و بختیاری، با هدف حفظ و احیای این اثر ارزشمند آغاز شده است. این پل که قدمت آن به دوران صفوی بازمی‌گردد، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و تاریخی این منطقه محسوب می‌شود و نقش مهمی در اتصال راه‌های مواصلاتی گذشته داشته است.
اهمیت پل زمانخان در میراث فرهنگی ایران
پل زمانخان یکی از نمادهای تاریخی استان چهارمحال و بختیاری است که بر روی رودخانه زاینده‌رود بنا شده است. این پل با طول ۲۲ متر، عرض پنج متر و ارتفاع ۱۳ متر، از جمله پل‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود که همچنان مورد استفاده قرار دارد. سازه این پل از مصالح سنتی مانند سنگ و ملات آهکی ساخته شده و دارای دو دهانه است که جریان رودخانه از زیر آن عبور می‌کند.
بر اساس مستندات تاریخی، این پل به دستور زمانخان، یکی از بزرگان ایل بختیاری در دوران صفوی ساخته شد و در طول قرن‌ها، چندین بار مورد بازسازی قرار گرفته است. این اثر نه تنها به عنوان یک راه ارتباطی مورد استفاده قرار می‌گرفت، بلکه نقش مهمی در تبادلات تجاری و ارتباطات منطقه‌ای داشته است.
آسیب‌های ناشی از سیلاب و شرایط جوی
به گزارش پایگاه خبری ایتونا، طی سال‌های اخیر، پل زمانخان به دلیل وقوع سیلاب‌های شدید و شرایط نامساعد جوی دچار آسیب‌های قابل توجهی شده است. جریان‌های شدید آب، بخش‌هایی از پایه‌ها و بدنه پل را تخریب کرده و فرسایش در برخی از قسمت‌های آن نمایان شده است. به همین دلیل، کارشناسان میراث فرهنگی و مهندسان مرمت، مطالعات جامعی را برای شناسایی نقاط آسیب‌دیده آغاز کردند.
مهرداد جوادی، معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری، در این باره گفت: «پل زمانخان یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی استان محسوب می‌شود و به دلیل فرسایش مداوم، نیاز به مرمت فوری دارد. مطالعات اولیه نشان می‌دهد که برخی از سنگ‌های به‌کار رفته در پایه‌های پل دچار فرسودگی شده‌اند و نیاز به جایگزینی دارند.»
اجرای طرح مرمت اضطراری
بر اساس اعلام مسئولان، مرمت این پل تاریخی در دو فاز انجام خواهد شد. فاز اول شامل اقدامات اضطراری برای جلوگیری از تخریب بیشتر بنا است. این اقدامات شامل استحکام‌بخشی پایه‌های پل، تقویت سازه با استفاده از ملات‌های سنتی و جلوگیری از نفوذ آب به بخش‌های آسیب‌پذیر است. در فاز دوم، عملیات بازسازی دقیق‌تر و ترمیم بخش‌هایی از پل که نیاز به جایگزینی سنگ‌ها و مصالح جدید دارند، انجام خواهد شد.
سید حسن موسوی، مدیر پروژه مرمت پل زمانخان، در گفتگو با ایتونا اعلام کرد: «با توجه به اهمیت این پل از نظر تاریخی و گردشگری، تمامی مراحل مرمت با استفاده از تکنیک‌های سنتی و مصالح مشابه با ساختار اصلی انجام خواهد شد. هدف ما این است که ضمن حفظ اصالت بنا، استحکام و دوام آن را برای سال‌های آینده تضمین کنیم.»
نظارت دقیق و همکاری نهادهای مختلف
در روند مرمت این پل، سازمان‌های مختلفی از جمله اداره‌کل میراث فرهنگی، استانداری چهارمحال و بختیاری، شهرداری سامان و کارشناسان حوزه مهندسی تاریخی حضور دارند. نظارت دقیق بر اجرای طرح و تطبیق آن با اصول مرمت آثار تاریخی، یکی از اولویت‌های اصلی مسئولان است.
علی محمدی، یکی از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، در این رابطه گفت: «یکی از چالش‌های اصلی در مرمت این پل، هماهنگی بین حفظ ساختار سنتی و به‌کارگیری روش‌های نوین مهندسی است. ما در تلاش هستیم که بدون تغییر در ظاهر و هویت تاریخی پل، استحکام آن را افزایش دهیم.»
تأکید بر تسریع روند بازسازی
عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در سفر اخیر خود به شهرستان سامان، بر اهمیت تسریع در روند بازسازی این اثر تاریخی تأکید کرد. وی اظهار داشت: «پل زمانخان یکی از میراث‌های ارزشمند کشور است و باید با برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص اعتبارات لازم، روند مرمت آن به‌سرعت انجام شود.»
به گفته وی، حمایت‌های مالی و فنی از سوی نهادهای دولتی و همکاری بخش خصوصی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در تسریع این روند داشته باشد. همچنین، پیشنهاد شده است که پس از تکمیل مرمت، برنامه‌هایی برای معرفی بهتر این پل به گردشگران داخلی و خارجی اجرا شود.
نقش پل زمانخان در صنعت گردشگری منطقه
پل زمانخان نه تنها یک بنای تاریخی، بلکه یک جاذبه گردشگری مهم برای استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود. این پل در کنار طبیعت زیبای اطراف زاینده‌رود، هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. بسیاری از بازدیدکنندگان برای تماشای معماری این پل و لذت بردن از طبیعت بکر منطقه به این مکان سفر می‌کنند.
حمید احمدی، شهردار سامان، در این خصوص گفت: «پل زمانخان یکی از محورهای اصلی گردشگری شهرستان سامان است و مرمت آن نه تنها موجب حفظ یک اثر تاریخی می‌شود، بلکه تأثیر مستقیمی بر رونق صنعت گردشگری و اقتصاد محلی خواهد داشت.»
واکنش مردم محلی به مرمت پل
اهالی شهرستان سامان و مناطق اطراف، از آغاز پروژه مرمت این پل استقبال کرده‌اند. برخی از کسبه و ساکنان محلی معتقدند که احیای این بنا، می‌تواند به توسعه اقتصادی منطقه کمک کند.
احمد رضایی، یکی از ساکنان سامان، در مصاحبه‌ای با ایتونا گفت: «پل زمانخان بخشی از هویت ما است. بسیاری از گردشگران برای دیدن این پل به شهر ما می‌آیند و باعث رونق کسب‌وکارهای محلی می‌شوند. امیدواریم مرمت این پل هر چه زودتر به پایان برسد و شاهد حفظ آن برای نسل‌های آینده باشیم.»
چشم‌انداز آینده
با توجه به برنامه‌های تدوین‌شده، پیش‌بینی می‌شود که مرحله اول مرمت این پل ظرف چند ماه آینده به پایان برسد. در صورت تأمین اعتبارات کافی، فاز دوم مرمت نیز در سال آینده آغاز خواهد شد.
مسئولان میراث فرهنگی اعلام کرده‌اند که پس از اتمام پروژه، برنامه‌هایی برای معرفی بهتر این اثر تاریخی از طریق برگزاری جشنواره‌ها، نصب تابلوهای راهنما و ایجاد مسیرهای گردشگری تدوین خواهد شد. همچنین، پیشنهاد شده است که پل زمانخان در فهرست آثار ملی ایران قرار گیرد تا از حمایت‌های قانونی بیشتری برای حفظ و نگهداری برخوردار شود.