رازهای باستانی تیمره
اهمیت سنگ نگاره‌های تیمره
به گزارش پایگاه خبری ایتونا، سنگ نگاره‌های تیمره خمین با قدمتی بیش از ۴۰ هزار سال، نمادهای مصور فکری انسان‌های اولیه هستند که در صخره‌های سنگی دیده می‌شوند. این سنگ نگاره‌ها اطلاعات مهمی از معیشت، شکار، حفاظت، آیین‌ها و رسومات، و شیوه زیست بشری را ارائه می‌کنند.
این نقوش، دریچه‌ای به تاریخ بشری و بیانگر اصالت فکری و دانش انسان‌های اولیه هستند. در تیمره خمین، بیش از ۲۱ هزار نمونه حکاکی کشف شده که برخی از آنها تا ۴۰ هزار سال قدمت دارند.
پژوهش‌ها و مطالعات
دکتر محمد ناصری‌فرد، پژوهشگر سنگ نگاره‌های ایران، بیش از ۲۰ سال از عمر خود را به مطالعه و بررسی سنگ نگاره‌های کوه‌ها و غار‌های ایران اختصاص داده است. او بیان می‌کند که تیمره خمین از زیستگاه‌های کهن ایران محسوب می‌شود و از عصر یخبندان، سکونتگاه انسانی بوده است.
ناصری‌فرد توضیح می‌دهد که آغاز خلق سنگ نگاره‌ها به پایان دوران پارینه سنگی و کوچ انسان از غارها به دشت‌ها و شروع دوران نوسنگی برمی‌گردد. در تیمره خمین، برخی از نقش‌ها دارای پیشینه ۱۷ هزار ساله هستند و جدیدترین نقش‌ها به هزاره دوم قبل از میلاد نسبت داده شده‌اند.
نقوش و نمادهای تیمره
بیشترین فراوانی نقوش سنگ نگاره‌های تیمره متعلق به نقش بز کوهی است که نمادی از فرشته‌ای است که در مواقع سختی‌ها به کمک انسان می‌آید. اقوام باستانی بز کوهی را مظهر یکی از عناصر مفید طبیعت در نظر می‌گرفتند و به عنوان سمبل خورشید یا باران از آن یاد می‌کردند.
علاوه بر بز کوهی، نقوش متنوعی از انسان در حالات مختلف از جمله شکار، رقص آیینی، نیایش و اهلی کردن حیوانات در سنگ نگاره‌های تیمره دیده می‌شود. این نقوش مراحل تحول و تغییر در زندگی انسان در هزاران سال قبل را به تصویر می‌کشند.
بزرگترین تابلوی سنگی کشور
بزرگترین تابلوی سنگی کشور به مساحت ۴۰ مترمربع در منطقه تیمره شهرستان خمین قرار دارد و به کتیبه بزرگ شهرت دارد. این تابلوی سنگی بیش از ۱۵۰ نقش را در خود جای داده که رمزگشایی از آن به سال‌ها کار پژوهشی نیاز دارد.
این تابلوی سنگی نمونه‌ای ارزشمند از هنرهای صخره‌ای و نمادهای مصور فکری انسان‌های اولیه است که به عنوان میراثی گرانبها باید حفظ و معرفی شود.
همکاری برای حفاظت و توسعه
محمود مرادی نراقی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی، بر اهمیت حفاظت از سنگ نگاره‌های تیمره تأکید کرده و از همکاری جوامع محلی برای پیوند اقتصاد منطقه با این میراث فرهنگی خبر داده است. او معتقد است که حفاظت از این آثار تاریخی باید در اولویت قرار گیرد و اقتصاد مردم حاشیه تیمره با سنگ نگاره‌ها پیوند یابد.
این رویکرد نه‌تنها به حفظ آثار تاریخی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد اشتغال و بهبود معیشت مردم منطقه منجر شود. ایجاد پایگاه مشترک بین استان‌های مرکزی و اصفهان برای حفاظت و ارتقای سطح آگاهی عمومی درباره اهمیت سنگ نگاره‌ها از دیگر پیشنهادات مرادی نراقی است.
ثبت جهانی سنگ نگاره‌ها
به گفته علی مشهدی، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خمین، پرونده ثبت جهانی سنگ نگاره‌های تیمره برای قرار گرفتن در فهرست جهانی با جدیت در دست انجام است. ثبت جهانی این آثار ۴۰ هزار ساله، نقش بسزایی در رشد و توسعه گردشگری منطقه دارد.
این ثبت جهانی علاوه بر حفظ و حفاظت از سنگ نگاره‌ها، می‌تواند به افزایش گردشگری و بهبود معیشت مردم منطقه کمک کند. همکاری استان‌های مرکزی و اصفهان در این راستا می‌تواند به تبادل تجربیات و اطلاعات منجر شده و کیفیت حفاظت از این میراث ارزشمند را افزایش دهد.
جاذبه‌های گردشگری شهرستان خمین
شهرستان خمین، علاوه بر سنگ نگاره‌های تیمره، دارای جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی دیگری نیز است. برخی از این جاذبه‌ها عبارتند از دستکندها، بیت تاریخی امام خمینی (ره)، تیمچه بازار، قلعه‌های تدافعی، کبوترخانه‌ها، قلعه سالار محتشم و ۲۴ بقاع متبرکه.
تحلیل سازنده و انتقادی: با توجه به قدمت و ارزش تاریخی سنگ نگاره‌های تیمره، حفاظت از این میراث گرانبها باید در اولویت قرار گیرد. ثبت جهانی این آثار نه‌تنها به حفظ آنها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رشد و توسعه گردشگری منطقه منجر شود. برای این منظور، همکاری جوامع محلی و افزایش سطح آگاهی عمومی ضروری است.
راهکارها:
-
حفاظت و نگهداری: ایجاد برنامه‌های جامع برای حفاظت و نگهداری از سنگ نگاره‌های تیمره.
-
ارتقای سطح آگاهی عمومی: برگزاری کارگاه‌ها و جلسات آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت این آثار.
-
ثبت جهانی آثار: تکمیل پرونده ثبت جهانی سنگ نگاره‌های تیمره برای قرار گرفتن در فهرست جهانی.
-
ایجاد زیرساخت‌های گردشگری: بهبود و توسعه زیرساخت‌های گردشگری در منطقه تیمره.
-
همکاری بین‌استانی: تقویت همکاری‌های بین‌استانی برای تبادل تجربیات و اطلاعات در زمینه حفاظت از آثار تاریخی.
-
پیوند اقتصاد منطقه با میراث فرهنگی: ایجاد فرصت‌های شغلی و پیوند اقتصاد منطقه با گردشگری فرهنگی.
-
توسعه گردشگری پایدار: برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری پایدار و حفظ منابع طبیعی و فرهنگی منطقه.