گورستان جن‌ها؛ رازهای تاریخی تیس
رازهای نهفته گورستان جن‌ها در روستای تیس
در قلب استان سیستان و بلوچستان، گورستانی عجیب و اسرارآمیز در روستای تیس، با قدمتی بیش از دو هزار سال قرار دارد که به باور مردم محلی، محل دفن جن‌هاست. سنگ قبرهای بزرگ و غیرمعمول این گورستان، آن را به یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد ایران تبدیل کرده است. چنین ویژگی‌هایی، همراه با افسانه‌ها و باورهای محلی، بازدید از این گورستان را به تجربه‌ای خاص برای گردشگران تبدیل می‌کند.
در پژوهش‌های باستان‌شناسی که در سال ۱۳۹۷ در این منطقه انجام شد، ابزارها و اشیای باستانی متعلق به دوران پارینه‌سنگی کشف شدند که قدمت این منطقه را به ده‌ها هزار سال پیش می‌رسانند. این یافته‌ها حاکی از اهمیت تاریخی و تمدنی روستای تیس است، اما همچنان تحقیقات در این زمینه محدود و نیازمند حمایت‌های بیشتری است.
یکی از جذاب‌ترین افسانه‌های مرتبط با این گورستان، داستان‌های مردم محلی است که معتقدند در زمان غروب یا شب، صدای گریه‌های اسرارآمیزی از این منطقه شنیده می‌شود. این باورها، همراه با معماری عجیب سنگ قبرها، باعث شده که این مکان به ندرت در شب بازدید شود.
تیس؛ شاهراه تاریخی تجارت و تمدن
روستای تیس، که در دوره‌های باستانی با نام‌هایی همچون "طیس" و "تیز" شناخته می‌شد، در زمان هخامنشیان و حتی پس از آن، یکی از بنادر مهم جنوب ایران بوده است. این بندر نقش کلیدی در تجارت میان آسیا، هند، خاورمیانه و حتی آسیای میانه ایفا می‌کرد.
قدمت این روستا بیش از ۲۵۰۰ سال برآورد می‌شود و در منابع تاریخی مانند کتاب‌های مربوط به فتوحات اسکندر و گزارش‌های اسلامی نیز به آن اشاره شده است. اما امروزه از آن بندر پررونق، تنها یک روستای کوچک باقی مانده که همچنان داستان‌های تاریخی بسیاری برای روایت دارد.
گورستان جن‌ها، تنها بخشی از تاریخ این منطقه نیست. دیگر آثار تاریخی مانند قلعه پرتغالی‌ها، آرامگاه سید غلام رسول، مقبره‌های بان مسیتی و مسجد جامع تیس نیز از جذابیت‌های این روستا به شمار می‌آیند. هر یک از این آثار می‌تواند روایتگر بخش‌هایی از تاریخ باشکوه این منطقه باشد، اما همچنان توجه کافی برای معرفی و نگهداری از آنها صورت نگرفته است.
چالش‌های گردشگری و فرصت‌های از دست‌رفته در سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان با تنوع اقلیمی بی‌نظیر، آثار تاریخی ارزشمند و فرهنگی غنی، پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد. از اقلیم چهار فصل و طبیعت متنوع گرفته تا تاریخ پررمز و راز، این منطقه می‌تواند به یکی از مقاصد محبوب گردشگری در ایران تبدیل شود.
با این حال، کمبود زیرساخت‌های گردشگری، عدم تبلیغات مؤثر و نبود برنامه‌ریزی‌های جامع، موجب شده است که بسیاری از جاذبه‌های آن، مانند گورستان جن‌ها، از چشم گردشگران دور بمانند. حتی برخی گردشگران داخلی نیز از وجود چنین جاذبه‌های تاریخی منحصربه‌فردی بی‌خبر هستند.
سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های گردشگری، از جمله ایجاد مسیرهای دسترسی مناسب و ارائه امکانات رفاهی، می‌تواند نخستین گام برای معرفی بهتر این منطقه باشد. همچنین، تولید محتوای دیجیتال برای شبکه‌های اجتماعی و همکاری با تورهای گردشگری می‌تواند این جاذبه‌ها را به گردشگران جهانی معرفی کند.
تحلیل انتقادی و پیشنهاد راهکار
گورستان جن‌ها به عنوان یکی از جذاب‌ترین و اسرارآمیزترین مکان‌های گردشگری ایران، نیازمند توجه و حمایت بیشتری است. عدم توجه به این مکان تاریخی، فرصتی بزرگ برای رونق اقتصادی و فرهنگی منطقه را از بین برده است. دولت و نهادهای محلی باید با همکاری پژوهشگران و فعالان حوزه گردشگری، برنامه‌ای جامع برای حفاظت، مستندسازی و تبلیغ این مکان تدوین کنند.
توسعه گردشگری در این منطقه می‌تواند با اقدامات زیر تسریع شود:
-
ساخت و توسعه زیرساخت‌های مناسب برای بازدید گردشگران.
-
برگزاری رویدادها و جشنواره‌های فرهنگی برای معرفی تاریخ و فرهنگ منطقه.
-
استفاده از تکنولوژی‌های مدرن برای ایجاد تجربه‌های واقعیت افزوده در بازدید از آثار تاریخی.
-
حمایت از محققان برای انجام پژوهش‌های بیشتر درباره گورستان جن‌ها و دیگر آثار تاریخی منطقه.