نقدی بر حضور فرهنگ گیلکی در صداوسیما
به گزارش پایگاه خبری ایتونا، توجه و استقبال مخاطبان از سریال سوجان که این شب‌ها از سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شود، نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه ویژه فرهنگ گیلکی در میان آثار تولیدی صداوسیما است. با این حال، نقدی مودبانه اما مستدل به میزان توجه به این فرهنگ در آثار رسانه‌ای کشور ضروری است.
فرهنگ گیلکی؛ نماد هویت بومی ایران
فرهنگ گیلکی یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین فرهنگ‌های بومی ایران است که از لحاظ زبانی، ادبیات، هنر، سنت‌ها و آداب و رسوم جایگاه ویژه‌ای در ایران دارد. زبان گیلکی، به‌عنوان یکی از زبان‌های ایرانی شمالی، دارای ریشه‌ها و واژگان منحصر‌به‌فردی است که جایگاه مهمی در تاریخ زبان‌شناسی ایران دارد. این زبان در استان گیلان و بخش‌هایی از استان‌های همجوار مانند مازندران و گلستان صحبت می‌شود. با این حال، روند جهانی‌شدن و افزایش نفوذ زبان‌های خارجی، این زبان را تحت تهدید قرار داده است.
از لحاظ زبانی، گیلکی با داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد تلفظ‌ها و واژگان، نقشی مهم در غنای فرهنگی ایران ایفا می‌کند. این زبان در قالب فولکلور، اشعار محلی و قصه‌های عامیانه جایگاه ویژه‌ای دارد. با این حال، خطر از بین رفتن این زبان در برابر فشارهای جهانی‌شدن و کاهش استفاده از آن در میان نسل‌های جوان، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. حفظ و تقویت زبان گیلکی به عنوان یکی از گنجینه‌های فرهنگی ایران ضروری است.
سنت‌ها و آداب گیلکی؛ پیوندی با طبیعت
آداب و رسوم گیلکی به‌ویژه در جشن‌ها و مراسم‌های خاص مانند جشن تیرگان و عید نوروز نقش مهمی در هویت فرهنگی این منطقه دارند. مردم گیلان با ارتباط نزدیک به طبیعت، به‌ویژه جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دریا، فرهنگی با ویژگی‌های خاص خود را پرورش داده‌اند. موسیقی سنتی گیلکی نیز بخشی از هویت فرهنگی این منطقه است و نقش مهمی در تقویت احساس تعلق به فرهنگ گیلکی دارد. استفاده از سازهایی مانند تنبک، دایره و قیچک در موسیقی گیلکی یکی از ویژگی‌های برجسته آن است.
آداب و رسوم گیلکی عمیقاً از طبیعت و محیط زندگی مردم گیلان تأثیر پذیرفته است. ارتباط نزدیک با جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دریا، باعث شده است که سنت‌ها و مراسم‌های گیلکی ویژگی‌های خاص خود را داشته باشند. از جمله این مراسم‌ها می‌توان به جشن تیرگان که مخصوص کشاورزی و برداشت محصول است، اشاره کرد. همچنین، موسیقی سنتی گیلکی که با استفاده از سازهای محلی مانند تنبک و قیچک اجرا می‌شود، نقش مهمی در تقویت هویت فرهنگی این منطقه دارد.
هنر و ادبیات گیلکی؛ گنجینه‌ای از تاریخ و تمدن
هنر و ادبیات گیلکی بخش مهمی از فرهنگ غنی این منطقه است. شاعران پرآوازه‌ای چون سیداشرف‌الدین حسینی‌گیلانی، هوشنگ ابتهاج و شیون فومنی نقش مهمی در غنی‌سازی ادبیات فارسی ایفا کرده‌اند. داستان‌ها، افسانه‌ها و مثل‌های گیلکی نیز بخشی از هویت فرهنگی این منطقه را تشکیل می‌دهند و نشان‌دهنده ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی مردم گیلکی هستند.
گیلان با داشتن شاعران و نویسندگانی برجسته در عرصه ادب فارسی، سهم زیادی در غنای فرهنگی ایران دارد. شاعران و نویسندگانی چون گلچین گیلانی، شیون فومنی و هوشنگ ابتهاج، با آثار خود نه تنها به غنای ادبیات فارسی کمک کرده‌اند بلکه فرهنگ و هویت گیلکی را نیز در آثارشان منعکس کرده‌اند. همچنین، قصه‌ها و افسانه‌های گیلکی که به صورت شفاهی نقل می‌شوند، نشان‌دهنده غنای فرهنگی و تاریخی این منطقه هستند.
فرهنگ گیلکی در برابر فرهنگ‌های دیگر
فرهنگ گیلکی در کنار سایر فرهنگ‌های بومی ایران، نقش مهمی در ساختار فرهنگی کشور ایفا می‌کند. گیلکی‌ها به‌عنوان یکی از اقوام مهم ایران، در کنار فرهنگ‌های فارس، ترک، کرد، عرب و دیگر اقوام، سهم خود را در ساختار هویت ملی ایرانی دارند. با این حال، در مقایسه با دیگر زبان‌ها و فرهنگ‌های بزرگ ایران، فرهنگ گیلکی در سطح ملی کمتر شناخته‌شده است و در دنیای مدرن و رسانه‌ای کمتر به آن پرداخته می‌شود.
فرهنگ گیلکی با توجه به تنوع و غنای خود، نیازمند توجه بیشتری در سطح ملی است. این فرهنگ در مقایسه با سایر فرهنگ‌های بزرگ ایران، کمتر در رسانه‌ها و تولیدات فرهنگی بازتاب یافته است. توجه به فرهنگ گیلکی و ترویج آن در رسانه‌های ملی می‌تواند به تقویت هویت ملی و افزایش همبستگی بین اقوام مختلف ایران کمک کند. همچنین، شناساندن این فرهنگ به دیگر اقوام ایرانی و حتی به جهان، می‌تواند به حفظ و ترویج این میراث فرهنگی کمک کند.
اهمیت سریال‌های گیلکی در رسانه‌ملی
تمرکز بر ساخت سریال‌هایی با فرهنگ گیلکی، نه تنها به تقویت هویت قومی و فرهنگی این منطقه کمک می‌کند بلکه به تقویت همبستگی ملی و حفظ تنوع فرهنگی در کشور نیز منجر می‌شود. رسانه‌ملی وظیفه دارد تا همه اقوام و گروه‌های مختلف اجتماعی را پوشش دهد و به فرهنگ‌ها و زبان‌های متنوع توجه کند. این امر به‌ویژه در برابر تهدیداتی که جهانی‌شدن به فرهنگ‌های محلی وارد می‌کند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
ساخت سریال‌هایی با محوریت فرهنگ گیلکی می‌تواند به حفظ و ترویج این فرهنگ کمک کند. این سریال‌ها علاوه بر نمایش زبان و آداب و رسوم گیلکی، می‌توانند به مشکلات اجتماعی و فرهنگی مردم این منطقه پرداخته و صدای آنها را به گوش مردم سراسر کشور برسانند. رسانه‌ملی با پوشش این سریال‌ها، می‌تواند نقش مهمی در تقویت حس هویت قومی و ملی و حفظ تنوع فرهنگی ایران ایفا کند. این امر به ویژه در دوران جهانی‌شدن و نفوذ فرهنگ‌های خارجی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
چالش‌ها و راهکارها
با وجود برخی چالش‌ها، فرهنگ گیلکی به‌عنوان یکی از ارکان تنوع فرهنگی ایران، نقش مهمی در همبستگی ملی ایفا می‌کند. با این حال، نیاز به برنامه‌های فرهنگی بیشتر برای ترویج این فرهنگ و زبان احساس می‌شود. توسعه زیرساخت‌های گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی به این منطقه، می‌تواند به حفظ و ترویج این فرهنگ کمک کند. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین و مشارکت جوامع محلی می‌تواند به بهبود فرآیند تولید محتوای فرهنگی کمک کند.
چالش‌های موجود در حفظ و ترویج فرهنگ گیلکی شامل کاهش استفاده از زبان گیلکی در میان نسل‌های جوان، کمبود منابع مالی برای برنامه‌های فرهنگی و تهدیدات ناشی از جهانی‌شدن است. برای مقابله با این چالش‌ها، برنامه‌ریزی‌های دقیق و استفاده از تجربیات موفق سایر کشورها ضروری است. همچنین، همکاری‌های بین‌المللی و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند به بهبود فرآیند تولید محتوای فرهنگی و جذب گردشگران کمک کند. ایجاد برنامه‌های آموزشی برای مرمت‌کاران و ترویج گردشگری مسئولانه نیز نقش مهمی در حفاظت و توسعه این میراث فرهنگی ارزشمند دارد.
برای حفظ و ترویج فرهنگ گیلکی، نیاز به برنامه‌های فرهنگی و رسانه‌ای جامع و مستمر است. استفاده از فناوری‌های نوین و همکاری‌های بین‌المللی می‌تواند به بهبود فرآیند تولید محتوای فرهنگی کمک کند. همچنین، توجه به نیازها و چالش‌های اجتماعی مردم گیلان در سریال‌ها و برنامه‌های رسانه‌ای، می‌تواند به افزایش همبستگی ملی و تقویت حس هویت قومی کمک کند.